Η επέτειος της πτώσης του τείχους στο Βερολίνο, 9 Νοεμβρίου 1989, αποτελεί ευκαιρία για να δούμε τις εξελίξεις με διαφορετικό τρόπο. Η πάροδος του χρόνου μάς παρέχει το αναγκαίο υλικό για να δούμε τι εξέφραζε τότε και τι εκφράζουν σήμερα τα τείχη της κάθε είδους διαίρεσης.
Πρώτο, θεωρώ ότι οι αφύσικες διαιρέσεις δεν διαρκούν για πάντα. Mπορεί να ταλαιπωρούν τους πολίτες, αλλά κάποια στιγμή θα τελειώσουν γιατί δεν είχαν την έγκριση των πολιτών και δεν συμβάδιζαν με τις ανάγκες μιας εποχής. Ότι είναι αποτέλεσμα επιβολής και αυθαιρεσίας, αργά ή γρήγορα, παίρνει τέλος.
Δεύτερο, κάθε «τείχος» εκφράζει μια στασιμότητα, εκφράζει τη φοβία ορισμένων δυνάμεων απέναντι στην αλλαγή και την κίνηση της ιστορίας. Όμως, αν δεν κινείσαι μένει στάσιμος, αν μένεις στάσιμος δεν πας παρακάτω, και έτσι όλα οδηγούν σε έναν «μαρμαρωμένο» κόσμο.
Τρίτο, η στασιμότητα δεν είναι μόνιμη όταν οι ενεργοί πολίτες λαμβάνουν το λόγο και παρεμβαίνουν στις εξελίξεις. Οι πολίτες είπαν ότι «είμαστε και εμείς εδώ, μην μας αγνοείτε». Κατά συνέπεια οι αλλαγές δεν προκύπτουν ως μια αυτόματη διαδικασία που θα την συναντήσουμε κάπου στο δρόμο. Προηγείται η ωρίμανση μιας προσπάθειας, η συνειδητοποίηση της σημασίας που έχει η παρουσία των πολιτών στην πρώτη σελίδα των εξελίξεων.
Τέταρτο, ώριμη παρέμβαση σημαίνει να δούμε τις εξελίξεις διαφορετικά και έτσι, να εκφραστεί ειρηνικά, διεκδικητικά και στοχευμένα η ελεύθερη βούληση των πολιτών. Η ελεύθερη, δημοκρατική έκφραση των πολιτών, εκφράζεται ακέραια γιατί ακέραιη είναι η αξία της, ως μιας αδιαπραγμάτευτης πολιτικής και πνευματικής αξίας.
Πέμπτο, οι πολίτες παίρνουν το λόγο όταν εκφράζουν με τη δράση τους τις μεγάλες οικουμενικές αξίες της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της κοινωνικής ισότητας. Η στασιμότητα ξεπερνιέται και τα τείχη θα πέφτουν όταν όλοι μας έχουμε αντίληψη των γύρω μας προκλήσεων και θέλουμε να αλλάξουμε τα πράγματα που μας αφήνουν στη στασιμότητα.
Τα πιο πάνω πέντε σημεία οδηγούν στο πιο ισχυρό συμπέρασμα, ότι κάθε εποχή έχει τις δικές της προκλήσεις, τις οποίες καλούμαστε να εξηγήσουμε και να αντιμετωπίσουμε. Χώρες που πριν από τριάντα χρόνια βρίσκονταν στη θέση του ουραγού στις ευρωπαϊκές εξελίξεις, σήμερα βρίσκονται στην πρωτοπορία. Τα τείχη της περικαράκωσης και της άγνοιας κρατούσαν πολλές χώρες δεμένες με τη στασιμότητα. Διάφορα «τείχη» κρατούσαν σφικτά τις εξελίξεις, να μην ξεφύγουν από τον «έλεγχο» μιας ομάδας εξουσίας. Οι πολίτες, όμως, άλλαξαν, και έτσι τα πράγματα άλλαξαν. Η στασιμότητα έδωσε τη θέση της στην πρόοδο, και η πρόοδος τη θέση της στην περισσότερη ανάπτυξη, γιατί αυτή είναι η βάση για να έχουμε κοινωνική δικαιοσύνη και περισσότερες ευκαιρίες για όλους. Η πρόοδος δεν προκύπτει από το πουθενά, προκύπτει μόνο αν μια κοινωνία κινείται με πυξίδα, με κατευθύνσεις που να υπηρετούν μεγάλους στόχους. Η ατομική και συλλογική δραστηριότητα χρειάζεται να μεγαλώνει τις δυνατότητές μας για καλύτερες υποδομές, καλύτερη εκπαίδευση και ενίσχυση του ανθρώπινου κεφαλαίου μας με την απόκτηση δεξιοτήτων που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες του σήμερα.
